کد مطلب:90322 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:136
در همین سوره، از شمول الطاف الهی و عنایت ربانی، نسبت به پیامبر و گروهی از یاران او كه به این امر مهم قیام نموده اند، سخن را به میان آورده، می فرماید: «ان ربك یعلم انك تقوم ادنی من ثلثی اللیل و نصفه و ثلثه و طائفه من الذین معك.»: در حقیقت خدای تو می داند و گروهی از كسانی كه با تواند، نزدیك به دو سوم از شب یا نصف آن و یا یك سوم آن را به نمازگزاردن، اشتغال داری. و در جای دیگر خداوند، پیغمبرش را در مورد نماز شب و اهمیت آن و پاداشی كه بر این عمل مقرر است آگاه نموده و می فرماید: «و من اللیل فتهجد به نافله لك عسی ان یبعثك ربك مقاما محمودا.»: و پاسی از شب را زنده بدار، تا برای تو (به منزله ی) نافله ای باشد امید كه پروردگارت تو را به مقامی ستوده برساند. در آیه ی مباركه «مقام محمود» را، مطلق ذكر كرده، به این معنا كه آن مقام، مورد ستایش همه قرار می گیرد و آن چیزی مورد ستایش عموم است كه همگی، به حسن و خوبی آن، اعتراف داشته باشند و عموما از آن بهره مند گردند. مفسران، مقام محمود را، به شفاعت كبرای قیامت، تفسیر نموده اند و روایات [صفحه 202] فریقین (شیعه و سنی) بر این تفسیر، اتفاق دارند. نكته ی مهم در اینجا این است كه سوره ی مزمل كه در اوایل بعثت، نازل شده و از مهمترین و قدیم ترین سوره های نازله، در آن وقت است و گفته اند دومین یا سومین سوره ای است كه بر پیامبر نازل گردیده است. پس از خطاب به پیامبر: (یا ایها المزمل) از شب زنده داری و نماز خواندن در شب (نوافل شب) سخن می گوید و به گواهی قرآن پیامبر و یاران باایمان آن حضرت (كه گفته اند علی علیه السلام و ابوذر می باشند) این فرمان را گردن نهادند و به انجام آن مبادرت نمودند. در آن روزهای سخت و مصیبت بار كه دشمنان خدا و اسلام، پیامبر و شماری از مسلمانان را، در حلقه ی محاصره گرفته و با آنها سرسختانه خصومت می ورزیدند، به نیروی مقاومت احتیاج بود و این نیرو، وجود افرادی انگشت شمار بود كه به ظاهر، نه تعدادشان، به اندازه ی دشمنان و نه وسایل و ابزار جنگی آن روز به حد كافی در اختیار داشتند و طبیعی است كه آن دشمنان قسم خورده، با این گروه اندك، چه خواهند كرد. خداوند متعال، پیغمبر و یاران مخلص و مقاومش را، آنچنان مسلح نمود كه بی واهمه و هراس، در میدان جنگ و میادین دیگر، با سلاح ایمان و عقیده و با پشتوانه ی ذكر، نماز شب و تلاوت قرآن، بر دشمنان تاخته و آنها را تار و مار می كردند. مسلمانان روزها، در میدان جنگ، با دشمنان تن به تن می جنگیدند و شبها، در مصاف عبادت، از خدا امداد می گرفتند و پیروزی بر كافران را، از خداوند تقاضا می نمودند. به هر حال، نهج البلاغه، این موضوع را در وجود و هستی پرواپیشگان ترسیم می كند در حالی كه قرآن آن را در وجود مسلمانان مخلص، فداكار و منادیان حق در صدر اسلام تعبیه كرده بود. هر انسان، ایده آل گرا و كمال خواه، برای رسیدن به ایده و آرزویش، تلاشها و حركتهایی انجام می دهد و در این راستا، خستگی و فرسودگی، در قاموس وجودش واژه ای ندارد، او به جانب هدف می دود و تا وصول به مقصد، لحظه ای سكون و آرامش نخواهد داشت. [صفحه 203] آنكه خواهان دنیاست، برای دنیا می كوشد و آنكه خواهان، عقباست جز برای عقبا تلاشی نخواهد داشت. عقبا خواهی، لوازمی دارد كه می بایست به آنها توجه داشت، یكی از آنها قطع تعلق به دنیا می باشد كه پس از این قطع و خلع از عالم مادی، وصل به عالم دیگر، وجود دارد. این وصل نیز، لوازمی دارد، یكی از آنها تهیه و تدارك وسایل این وصل و پیوند است و این، جز با تضرع و نیایش به درگاه الهی، امكان پذیر نیست. این تضرع و التماس، گرچه در همه وقت و هر زمان، ممكن الحصول می باشد، اما شب هنگام، دعاها و نیایشها، لذت بیشتری خواهد داشت، چرا كه هر قدر، محفل انس، از اغیار خالی و خلوت تر باشد، لذت مجالست بیشتر و بهتر خواهد بود. از اینرو پرواپیشگان بیدار دل، شبها را گواه زنده برای دعاها و نیایشها گرفته، ساعات خلوت شب «به ویژه» سحرگاهان، جلوه ی ملكوتی خاصی، به خود جلب نموده، سرگرم نماز، دعا، تضرع و تلاوت قرآن می شوند.
قرآن اهمیت شب زنده داری را گوشزد نموده و آن را ارج نهاده، می فرماید: «ان ناشئه اللیل هی اشد وطا و اقوم قیلا.»: قطعا برخاستن شب، رنجش بیشتر و گفتار (در آن هنگام) راستین تر است. یعنی نماز شب، زبان را با قلب پیوند داده و این دو را، در راه انجام وظایف، ثابت قدم، نگه می دارد، چرا كه در روز، مشاغل زیادی به عهده ی تو قرار گرفته: «ان لك فی النهار سبحا طویلا.»: (و) تو را، در روز، آمد و شدی بسیار است. روز در دریای پرتراكم كارها شناور بوده، اوقات فراغت برای تو باقی نمی ماند.
صفحه 202، 203.